Shri Saraswati Chalisa

Saraswati Chalisa - Goddess Saraswati
॥दोहा॥
जनक जननि पद कमल रज, निज मस्तक पर धारि।
बन्दौं मातु सरस्वती, बुद्धि बल दे दातारि॥
पूर्ण जगत में व्याप्त तव, महिमा अमित अनंतु।
रामसागर के पाप को, मातु तुही अब हन्तु॥
॥चौपाई॥
जय श्री सकल बुद्धि बलरासी। जय सर्वज्ञ अमर अविनासी॥ 
जय जय जय वीणाकर धारी। करती सदा सुहंस सवारी॥ 
रूप चतुर्भुजधारी माता। सकल विश्व अन्दर विख्याता॥ 
जग में पाप बुद्धि जब होती। जबहि धर्म की फीकी ज्योती॥ 
तबहि मातु ले निज अवतारा। पाप हीन करती महि तारा॥
बाल्मीकि जी थे हत्यारा। तव प्रसाद जानै संसारा॥ 
रामायण जो रचे बनाई। आदि कवी की पदवी पाई॥ 
कालिदास जो भये विख्याता। तेरी कृपा दृष्टि से माता॥ 
तुलसी सूर आदि विद्धाना। भये और जो ज्ञानी नाना॥ 
तिन्हहिं न और रहेउ अवलम्बा। केवल कृपा आपकी अम्बा॥
करहु कृपा सोइ मातु भवानी। दुखित दीन निज दासहि जानी॥ 
पुत्र करै अपराध बहूता। तेहि न धरइ चित सुन्दर माता॥ 
राखु लाज जननी अब मेरी। विनय करूं बहु भांति घनेरी॥ 
मैं अनाथ तेरी अवलंबा। कृपा करउ जय जय जगदंबा॥
मधु कैटभ जो अति बलवाना। बाहुयुद्ध विष्णू ते ठाना॥ 
समर हजार पांच में घोरा। फिर भी मुख उनसे नहिं मोरा॥ 
मातु सहाय भई तेहि काला। बुद्धि विपरीत करी खलहाला॥ 
तेहि ते मृत्यु भई खल केरी। पुरवहु मातु मनोरथ मेरी॥ 
चंड मुण्ड जो थे विख्याता। छण महुं संहारेउ तेहि माता॥ 
रक्तबीज से समरथ पापी। सुर-मुनि हृदय धरा सब कांपी॥ 
काटेउ सिर जिम कदली खम्बा। बार बार बिनवउं जगदंबा॥ 
जग प्रसिद्ध जो शुंभ निशुंभा। छिन में बधे ताहि तू अम्बा॥
भरत-मातु बुधि फेरेउ जाई। रामचंद्र बनवास कराई॥ 
एहि विधि रावन वध तुम कीन्हा। सुर नर मुनि सब कहुं सुख दीन्हा॥ 
को समरथ तव यश गुन गाना। निगम अनादि अनंत बखाना॥ 
विष्णु रूद्र अज सकहिं न मारी। जिनकी हो तुम रक्षाकारी॥ 
रक्त दन्तिका और शताक्षी। नाम अपार है दानव भक्षी॥
दुर्गम काज धरा पर कीन्हा। दुर्गा नाम सकल जग लीन्हा॥ 
दुर्ग आदि हरनी तू माता। कृपा करहु जब जब सुखदाता॥ 
नृप कोपित जो मारन चाहै। कानन में घेरे मृग नाहै॥ 
सागर मध्य पोत के भंगे। अति तूफान नहिं कोऊ संगे॥ 
भूत प्रेत बाधा या दुःख में। हो दरिद्र अथवा संकट में॥ 
नाम जपे मंगल सब होई। संशय इसमें करइ न कोई॥
पुत्रहीन जो आतुर भाई। सबै छांड़ि पूजें एहि माई॥ 
करै पाठ नित यह चालीसा। होय पुत्र सुन्दर गुण ईसा॥ 
धूपादिक नैवेद्य चढावै। संकट रहित अवश्य हो जावै॥ 
भक्ति मातु की करै हमेशा। निकट न आवै ताहि कलेशा॥ 
बंदी पाठ करें शत बारा। बंदी पाश दूर हो सारा॥ 
करहु कृपा भवमुक्ति भवानी। मो कहं दास सदा निज जानी॥
॥दोहा॥ माता सूरज कान्ति तव, अंधकार मम रूप। डूबन ते रक्षा करहु, परूं न मैं भव-कूप॥ 
बल बुद्धि विद्या देहुं मोहि, सुनहु सरस्वति मातु। अधम रामसागरहिं तुम, आश्रय देउ पुनातु॥

                    
॥ Doha ॥
Janak janani pad kamal raj, nija mastak par dhaari।
Bandau maatu Saraswati, buddhi bal de daataari॥
Poorn jagat mein vyaapt tav, mahimaa amit anantu।
Raamsaagar ke paap ko, maatu tuhi ab hantu॥
॥ Chaupai ॥
Jaya Shri sakal buddhi balaaraasi।
Jaya sarvajna amar avinaasi॥
Jaya jaya jaya veenakar dhaari।
Karti sada suhans savaari॥
Roop chaturbhujdhaari maataa।
Sakal vishva andar vikhyaataa॥
Jag mein paap buddhi jab hoti।
Jabahi dharm ki feeki jyoti॥
Tabahi maatu le nija avataaraa।
Paap heen karti mahi taaraa॥
Baalmeeki ji the hatyaaraa।
Tav prasaad jaanai sansaaraa॥
Raamayan jo rache banaai।
Aadi kavi ki padvi paai॥
Kaalidaas jo bhaye vikhyaataa।
Teri kripaa drishti se maataa॥
Tulsi Soor aadi viddhaanaa।
Bhaye aur jo gyaani naanaa॥
Tinhahin na aur raheu avalambaa।
Keval kripaa aapki ambaa॥
Karahu kripaa soi maatu Bhavaani।
Dukhit deen nija daasahi jaani॥
Putra karai apraadh bahoota।
Tehi na dharai chit sundar maataa॥
Raakhu laaj janani ab meri।
Vinay karun bahu bhaanti ghaneri॥
Main anaath teri avalambaa।
Kripaa karau jaya jaya Jagadambaa॥
Madhu Kaitabh jo ati balavaanaa।
Baahuyuddh Vishnu te thaanaa॥
Samar hajaar paanch mein ghoraa।
Phir bhi mukh unse nahin moraa॥
Maatu sahaay bhayi tehi kaalaa।
Buddhi vipareet kari khalahaalaa॥
Tehi te mrityu bhayi khal keri।
Purvahu maatu manorath meri॥
Chand Mund jo the vikhyaataa।
Chhan mahun samhaareu tehi maataa॥
Raktabeej se samrath paapi।
Sur-muni hriday dhara sab kaanpi॥
Kaateu sir jim kadali khambaa।
Baar baar binavun Jagadambaa॥
Jag prasiddh jo Shumbh Nishumbhaa।
Chhin mein badhe taahi tu Ambaa॥
Bharat-maatu budhi phereu jaai।
Raamchandra banvaas karaai॥
Ehi vidhi Raavan vadh tum keenhaa।
Sur nar muni sab kahun sukh deenhaa॥
Ko samrath tav yash gun gaanaa।
Nigam anaadi anant bakhaanaa॥
Vishnu Rudra aj sakahin na maari।
Jinki ho tum rakshakaari॥
Rakta Dantika aur Shataakshi।
Naam apaar hai daanav bhakshi॥
Durgam kaaj dhara par keenhaa।
Durgaa naam sakal jag leenhaa॥
Durga aadi harani tu maataa।
Kripaa karahu jab jab sukhdaataa॥
Nrip kopit jo maaran chaahai।
Kaanan mein ghere mrig naahai॥
Saagar madhya pot ke bhange।
Ati toofaan nahin kou sangे॥
Bhoot pret baadha ya dukh mein।
Ho daridra athavaa sankat mein॥
Naam jape mangal sab hoee।
Sanshay ismein karai na koee॥
Putraheen jo aatur bhaai।
Sabai chhadi pujen ehi maai॥
Karai paath nit yah Chaalisaa।
Hoy putra sundar gun eisaa॥
Dhoopaadik naivedya chadhaavai।
Sankat rahit avashya ho jaavai॥
Bhakti maatu ki karai hameshaa।
Nikat na aavai taahi kaleshaa॥
Bandi paath karen shat baaraa।
Bandi paash door ho saaraa॥
Karahu kripaa bhavmukti Bhavaani।
Mo kahn daas sadaa nija jaani॥
॥ Doha ॥
Maataa sooraj kaanti tav, andhakaar mam roop।
Dooban te rakshaa karahu, parun na main bhav-koop॥
Bal buddhi vidyaa dehum mohi, sunahu Saraswati maatu।
Adham Raamsaagarhin tum, aashray deu punaatu॥
                    

Significance of the Saraswati Chalisa

The Saraswati Chalisa is a devotional hymn dedicated to Goddess Saraswati, the deity of knowledge, music, arts, wisdom, and learning. Reciting this chalisa is believed to invoke her blessings for intellectual growth, artistic abilities, and success in academic pursuits. It is a prayer for enlightenment and the removal of ignorance.